Ganesh, Vishnu, Kali en de legende van Skanda

Ongeveer 6 km oostelijk van Bandarawela staat de Dowa tempel, waar een 5 meter hoge, staande boeddha in de rotswand is uitgehouwen. De tempel met een aluminium stupa en enkele Kandyaanse beelden en muurschilderingen stamt uit de 18e eeuw.
Ook in deze tempel komen we monniken tegen. We geven ze een bijdrage in hun levensonderhoud voordat we de tempel betreden.
Monniken mogen niet getrouwd zijn, hebben een kaalgeschoren hoofd en gaan gekleed in een oranje of rood gewaad. Oudere monniken geven de jongere les in de boeddhistische leer en gaan de mensen voor in gebed, mediteren in de heiligdommen, vereren de relikwieën en geven godsdienstonderricht aan de kinderen.
De monniken leven erg sober en bezitten vaak niet meer dan een kleed, een bedelnap, een scheermes, naaigerei om hun gewaad te herstellen en een mat om op te slapen. Ze bestrijden hun begeerten en trachten tijdens hun leven de verlossing te bereiken en stellen hun hart open voor medelijden en edelmoedigheid. In het kort luiden de 10 praktische voorschriften voor de monniken:
nooit doden, nooit stelen, zich nooit overgeven aan verkwisting en losbandigheid, nooit liegen, zich nooit bedrinken, nooit eten op verboden tijden, niet dansen, geen parfum gebruiken, nooit slapen in een comfortabel bed en geen geld bezitten. Kortom; een behoorlijk spartaans bestaan. Ik heb diep respect voor deze mensen die we niet alleen in tempels tegen komen, maar ook bij andere heiligdommen en gewoon op straat.

Onze reis voert verder via een afdaling van meer dan 1000 meter en we stoppen onderweg nog even bij een mooie waterval, waar ik bijna niet kan ontkomen aan een straatverkoper die edelsteentjes verkoopt. Hoe die beste man het voor elkaar krijgt weet ik niet, maar ik ben weer de enige van onze groepje die ineens weer een steen in zijn hand heeft … en er gelukkig ook weer vanaf weet te komen.

's middags checken we in, in hotel Chandrika in Tissamaharama. Het hotel heeft een prachtige tuin en we lunchen vandaag met frietjes aan het zwembad! Ik vind een hangmat en ga lekker even een uurtje onder zeil in de schaduw van de palmbomen waartussen ik hang terwijl de anderen een plons in het zwembad maken.

Eind van de middag besluiten we Kataragama, een bedevaartsoord aan de voet van de bergen en aan de rand van Yala National Park te bezoeken. Kataragama is voor hindoes 'de heiligste van alle heilige plaatsen van Sri Lanka' omdat hier de tempel van Skanda staat.

Later lees ik over de “legende van Skanda”;

De reuzen kwamen in de vroegste tijden in opstand tegen de goden, overwonnen hen en hielden hen voorlopig onder de duim. Na een voor de goden beschamende tijd verscheen Skanda, de 'aanvoerder van dertig miljoen goden'. In een bloedige strijd met de reuzen in de buurt van Kataragama doodde hij hun aanvoerder met de lans die hij van zijn moeder als geschenk had gekregen.
Vanwege deze gebeurtenis wordt Skanda ook wel god van de oorlog genoemd. Oorlogzuchtig was hij echter niet; onder de naam Murugan wordt hij afgebeeld als een glimlachende knappe jongeling. Na zijn triomf op de reuzen ontmoette Skanda een jong, knap Vedda-meisje, Valli geheten, op wie hij verliefd werd.

Jaarlijks worden er tien achterenvolgende nachten lang tijdens een feest plechtigheden gehouden ter herinnering aan de ontmoeting van Skanda en Valli. In een nachtelijke processie wordt Skanda naar Valli gebracht; een priester in vol ornaat haalt de 'vel' uit de tempel van Skanda en plaatst die op de rug van een opgetuigde olifant. De vel is verborgen onder een witte doek omdat niemand hem mag zien.
De stoet trekt naar de tempel van Valli, waar de priester de vel neerlegt achter een gordijn. Na een verblijf van ongeveer een kwartier brengt de prietser de lans weer naar buiten en in processie gaat men weer terug naar de tempel van Skanda. Dat gaat zo tien nachten achtereen door. In de tiende nacht (bij volle maan) blijft de vel de hele nacht in de tempel van Valli; dat is de bruiloftsnacht.


Voor de ingang van het tempelterrein kunnen gelovigen offergaven kopen in de vorm van witte, roze, en rode bloemenslingers. Maar ook opgemaakte bakjes fruit en lotusbloemen. Vooral op speciale feestdagen, zoals de poya-dagen en tijdens het jaarlijkse feest van Skanda bij volle maan in juli en/of augustus, komen er duizenden gelovigen van het hele eiland met bussen, vrachtwagens en tractoren naar Kataragama om de hindoegod, de zoon van de God Shiva en de godin Parvati te vereren.
Bij binnenkomst op het grote tempelterrein zie ik aan de linkerkant de heilige rivier Menik Ganga waar gelovigen doorheen waden en zich baden. Onderweg naar de hoofdingang van het tempelcomplex lopen we langs tientallen stalletjes waar bloemen en fruit worden aangeboden om te offeren. We ontwijken om voedsel bedelende aapjes, slapende zwerfhonden en de heilige koeien en koeienvlaaien.
De zon begint al onder te gaan en de honderden diva's die door gelovigen worden aangestoken geven deze avond iets sprookjesachtigs. Deze kleine lampjes zijn gemaakt van klei, waarin de lichtjes aangemaakt worden met als brandstof geklaarde boter. Tijdens het maken en aansteken van de Diva zingt men vaak een manta zoals bijvoorbeeld de Gayatry-mantra.
Hindoes richten zich tijdens Divali tot de goddelijke vorm Laksmi. Een soort oermoeder die beschermt, liefheeft, materieel en immaterieel geluk geeft. Maar Divali is vooral het feest van het licht. Het licht van de diva's verwijst naar het innerlijke licht in ons.

Het grote complex heeft aan weerszijden van de ingang afbeeldingen van olifanten en pauwen. Nadat we hier onze schoenen achterlaten en verder lopen zien we iets verderop de Maha Devalla, de eenvoudige tempel van Skanda, omringd door kleinere tempels, gewijd aan Ganesh, Vishnu, Kali en Pattini.
Binnen in de Maha Devalla is een kleine ruimte waar alleen de priesters toegang hebben tot de vel (lans) van Skanda, die een grote rol speelt bij plechtigheden.
Op twee plaatsen op de binnenhof voor de tempelgebouwen staan zwarte, vierkante hekjes. Sommigen gelovigen slaan hier brandende kokosnoten in stukken. Thila vertel ons dat gelovigen Skanda om een gunst vragen of vragen een wens in vervulling te laten gaan. Als dit ook inderdaad gebeurd is worden de brandende kokosnoten hier kapot geslagen om het ritueel voor de betreffende wens of gunst af te ronden en te beëindigen.

Niet ver naast de Hindoe-tempels bevindt zich een grote, witte stupa waar groepjes mensen zitten te bidden en waar in het wit geklede vrouwen rechtsom rondom de stupa lopen en gebeden reciteren. Ook hier komen we in gebed zijnde monniken tegen en mede door dit tijdstip van de dag, waarop het licht op zijn mooist is, en iedereen en alles rust uitstraalt voelt het hier zo mooi en vredig. Tot het moment dat er door de luidspeakers de oproep tot het moslimgebed klinkt.... Grappige genoeg slaat één van de straathonden, die tot dat moment nog rustig lag te slapen, abrupt zijn voorpoten om zijn oren :-)

Inmiddels is het helemaal donker geworden, maar niet minder druk, en gaan de rituelen in en rondom de tempels gewoon door. Ik zou hier nog wel de hele avond gewoon willen gaan zitten om alle indrukken binnen te laten komen om ze vervolgens nooit meer te vergeten. Maar Thila verzamelt ons om terug te keren naar ons hotel. We moeten nog iets eten en morgen is het immers weer heel erg vroeg dag. Hij vraagt ons om bepakt en bezakt om 05.00 uur klaar te staan in de lobby van het hotel. Morgen staat ons weer een hele andere ervaring te wachten!